دندان پزشکی یوسف بالوی پورمینا و عاج دندان بخش های مهمی هستند که آخرین لایه دندان های ما محسوب می شوند و وظیفه تامین استحکام و جلوگیری از پوسیدگی آنها را برعهده دارند. ماده ای که مینا و عاج دندان از آن ساخته شده است، سخت ترین ماده معدنی موجود در بدن انسان محسوب می شود. این بخش از دندان ها علاوه بر این که از نظر استحکام و سلامت دندان اهمیت بسیار زیادی دارد، روی ظاهر افراد نیز تاثیر به سزایی دارد و بیشتر از بقیه قسمت ها به چشم می آید. این بخش‌ها از قسمت های داخلی دندان در برابر پلاک ها، مواد اسیدی، نوشیدنی ها یا غذاهای بسیار سرد و گرم محافظت می کنند. بنابراین مینا و عاج دندان بیشتر از بقیه قسمت ها در معرض فرسایش و خراب شدن هستند. بعد از این که مینای دندان شما آسیب دید، فرسایش و آسیب دیدگی می تواند به بخش های داخلی دندان برسد و مشکلات زیادی را بوجود بیاورد. در ادامه این مطلب با عارضه های مینا و عاج دندان و راه های پیشگیری و درمان آنها آشنا خواهیم شد.
نشانه‌های خرابی مینا و عاج دندان
خطرات و آسیب هایی که مینای دندان شما را تهدید می کند، در مراحل مختلف پیشرفت خود علائم مختلفی دارند. همچنین وجود تنوع عارضه های مینا و عاج دندان باعث می شود که لزوم شناخت علائم این مشکلات اهمیت بیشتری پیدا کند. در ادامه این موارد را با هم بررسی می‌کنیم:
● حساسیت های شدید یا خفیف و دردناک
در صورتی که روند فرسایش مینا یا عاج دندان شما پیشرفت کرده باشد، درد بسیار شدیدی را در دندان های خود احساس خواهید کرد. به خصوص اوقاتی که خوراکی های شیرین و غذاها یا نوشیدنی های گرم یا سرد مصرف می کنید، این درد شدید سراغ تان می آید. در موارد حاد این درد بسیار شدید و غیرقابل تحمل خواهد بود. البته در مراحل اول پوسیدگی ممکن است حساسیت خفیفی را در زمان سرد شدن و گرم شدن دندان حس کنید.
● تغییر رنگ
در این شرایط دندان های فرد به رنگ زرد متمایل می شوند. در بخش روی دندان و عاج ها این مشکل بیشتر دیده می شود و شاهد لکه های زرد یا حتی قهوه ای خواهید بود. در چنین شرایطی باید با یک دندان پزشک مشورت کرده و اقدامات اولیه برای پیشگیری از بروز مشکلات دیگر را انجام دهید.
● ایجاد بریدگی روی مینای دندان
در این شرایطی سطح دندان شما بریده و نامنظم به نظر می رسد.
دلایل عارضه‌های مینا و عاج دندان
عارضه های مینا و عاج دندان تحت تاثیر شرایط خاصی بوجود می آیند، همچنین عواملی وجود دارد که احتمال پوسیدگی و آسیب رسیدن به مینای دندان را در طول زمان افزایش می دهد. در ادامه این دلایل را برای شما نام می بریم و توضیحات مختصری در خصوص آنها ارائه می دهیم:
● شکستگی های ریز
گاهی در زمان جویدن غذا و بخصوص خوراکی های سفت ترک های کوچکی رو دندان های شما بوجود می آید، که کم کم این موارد تبدیل به شکستگی های بزرگتری می شوند. به این صورت روند فرسایش دندان شما سریع تر خواهد شد.
● خوردگی
در صورتی که دندان های شما با مواد اسیدی در ارتباط باشد، به مرور زمان شاهد پوسیدگی آنها خواهید بود. مصرف قرص های ویتامین و آسپرین، خوراکی ها یا نوشیدنی های ترش و گازدار، برگشت اسید معده به دهان در اثر رفلاکس معده یا استفراغ، کم بودن بزاق دهان و… دلایلی هستند که میتواند باعث افزایش فرسایش دندان‌های شما در اثر خوردگی شوند. بیماری‌هایی مانند بولیمیا یا پرخوری عصبی نیز می تواند باعث فرسایش دندان های شما شود، چرا که در این بیماری فرد به صورت غیر ارادی اقدام به خوردن می کند و سپس مجبور به استفراغ می شود و همین مینای دندان را بیشتر در معرض خرابی قرار میدهد.
● خراش برداشتن مینای دندان
مسواک زدن خیلی محکم، استفاده نادرست از نخ دندان، گاز گرفتن اشیاء سخت مانند خودکار، مداد یا ناخن باعث خراش برداشتن دندان های شما می شود و همین باعث پیشرفت بیشتر پوسیدگی دندان خواهد شد.
● سایش دندان
افرادی که در زمان بیداری یا خواب با عارضه دندان قروچه دست و پنجه نرم می کنند، به احتمال زیاد درگیر پوسیدگی و آسیب دیدن مینای دندان خواهند شد.
تاثیر باکتری ها روی عارضه های مینا و عاج دندان
معمولا بعد از مصرف هرگونه مواد خوراکی، مقدار زیادی از باکتری ها درون دهان شما از نشاسته و غذاهای شیرین استفاده می کنند. بعد از جذب این مواد، باکتری ها اسید مخصوصی را تولید می کنند که باعث آسیب رسیدن به مینای دندان شما خواهد شد. همچنین برخی از باکتری ها می توانند باعث بروز مشکلات زیادی برای سلامت دهان و لثه‌ها شوند. البته این مورد را فراموش نکنید که اسید‌های موجود در برخی از نوشیدنی ها و مواد غذایی که در طول روز مصرف زیادی دارند (مانند نوشابه)، بسیار بیشتر از میزان اسیدی است که باکتری ها تولید می کنند. اسید‌ها به مرور زمان باعث می شوند که مینای دندان تحلیل رود و به این صورت کم کم شاهد کوچک شدن اندازه دندان های خود خواهید بود. در سال های اخیر میزان عارضه های مینا و عاج دندان در کودکان افزایش پیدا کرده است. به عقیده متخصصین یکی از دلایل اصلی بروز این مشکل مصرف بیش از حد نوشیدنی های غیر ارگانیک و دارای خاصیت اسیدی است.
پلاک دندان چیست و چه تاثیری روی عارضه های مینا و عاج دندان دارد؟
مواد تشکیل دهنده پلاک دندان باکتری، مواد غذایی، بزاق و سایر مواد موجود در دهان است. محل تشکیل این پلاک ها معمولا در فضای خالی بین دندان ها، سوراخ های ریز روی عاج دندان، اطراف محل پر کردن دندان، بین لثه و دندان و… است. وجود مواد غذایی و باکتری در پلاک ها باعث می شود که به مرور زمان محل آنها دچار مشکلات بیشتری شود و جایی که پلاک ایجاد شده شاهد آسیب دیدن بیشتر دندان باشیم. هر چقدر رسیدگی به وضعیت پلاک ها کمتر باشد و اقدامات لازم برای از بین بردن آنها را انجام ندهید، روند از بین رفتن دندان های شما با سرعت بیشتری طی خواهد شد، همچنین سوراخ های بیشتری روی مینای دندان ایجاد شده و هر روز بزرگتر می شوند تا دندان شما از بین برود.
درمان و پیشگیری عارضه‌های مینا و عاج دندان
درمان عارضه‌های مینا و عاج دندان به این موضوع بستگی دارد که دقیقا چه مشکلی برایتان پیش آمده و مشکل مربوط به مینای دندان تا چه حد پیشرفت کرده است. از بین رفتن مینای دندان باعث از دست رفتن زیبایی دندان های شما می‌شود و به همین دلیل بسیاری از پزشکان به بیماران خود پیشنهاد می کنند که از روکش های دندان استفاده کنند. به این صورت علاوه بر برطرف سازی آثار پوسیدگی، از بروز مشکلات مشابه در آینده جلوگیری کنند.
حتما همه با جمله "پیشگیری بهتر از درمان است" آشنایی دارید. این موضوع در خصوص عارضه های مینا و عاج دندان نیز کاربرد دارد. انجام اقداماتی که باعث حفاظت بهتر از مینای دندان شما شود قطعا کمک می کند که بتوانید دندان های سالم تری داشته باشید و هزینه های مربوط به درمان دندان را تا حد زیادی کاهش دهید. در ادامه راهکارهای پیشگیرانه که باعث افزایش سلامت مینای دندان شما خواهند شد را با هم مورد بررسی قرار می دهیم:
● استفاده از نخ دندان و مسواک به شکل منظم و اصولی
آموزش دادن کودکان از زمان کودکی باعث می شود که فرزند شما در بزرگسالی بتواند دندان های سالم تری داشته باشد و به شکل مداوم نسبت به پاکسازی آنها اقدام کند. استفاده از نخ دندان و مسواک تاثیر بسیار زیادی در زمینه جلوگیری از تشکیل پلاک دارد. بهترین حالت استفاده از نخ دادن روزانه یک مرتبه است، چرا که استفاده بیش از حد از نخ دندان باعث آسیب دیدن مینای دندان خواهد شد. از سوی دیگر بهتر است روزانه 2 بار مسواک بزنید و در هر بار مسواک زدن زبان خود را نیز پاکسازی کنید تا باکتری ها و جرم های موجود لا به لای پرزهای زبان نیز از بین بروند.
● رژیم غذایی سالم و مصرف نکردن خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مضر
همه می دانند که مصرف نوشابه، شیرینی جات، شکلات و… برای دندان مضر می باشد. همچنین مواد غذایی دارای نشاسته که درون دهان شما باقی می مانند، منابع غذایی بسیار خوبی برای باکتری ها هستند. پس سعی کنید مصرف این مواد را تا حد ممکن کاهش دهید و در صورت مصرف فراموش نکنید که حتما دهان و دندان های خود را بشویید. در ضمن انواع نوشیدنی های گازدار برای مینای دندان مضر هستند.
● معاینه پزشکی
مراجعه به دندانپزشک برای بررسی مشکلات مختلف باعث می شود که بتوانید بسیاری از مشکلات را قبل از شدید شدن پیدا کرده و اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان آنها را انجام دهید. این کار قطعا باعث کاهش هزینه های شما خواهد شد و به این صورت میتوانید از ابتلا به بیماری های مختلفی مانند، بیماری های لثه، سرطان دهان و… جلوگیری کنید.
● مصرف فلوراید به مقدار کافی
مصرف فلوراید میتواند از مینای دندان شما محافظت کند، اما این مورد را باید مد نظر داشته باشید که مصرف بیش از اندازه این مواد باعث عارضه هایی مانند ضایعات مینای دندان یا فلورسیس خواهد شد. پس برای مصرف فلوراید حتما با یک متخصص مشورت کنید تا با این مشکل مواجه نشوید.